ÇOCUKLARIN YARGILANMASINDA ÖZEL HÜKÜMLER: YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME -DURUŞMADA HAZIR BULUNABİLECEK KİŞİLER

ÇOCUKLARIN YARGILANMASINDA ÖZEL HÜKÜMLER

YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME

Çocuk Mahkemeleri: İlk çocuk mahkemesi 1899 yılında Amerikanın Chicago kentinde kurulmuştur. Ülkemizdeki ilk çocuk mahkemesi 1979 yılında çıkarılan kanunla 1987 yılında Ankara’da kurulmuştur. Mülga 2253 sayılı kanunda, küçüklerin işledikleri suçlara ilişkin davaların duruşması genel mahkemelerin bulunduğu bina içinde veya dışında bu amaçla tesis edilen yerlerde yapılır, hükmüne yer verilmiştir.

Çocuk Koruma Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle çocukların yargılamaları çocuk mahkemeleri ve çocuk ağır ceza mahkemelerinde yapılmaya başlanmıştır. Çocuk koruma kanunun 25.maddesine göre Çocuk mahkemesi, tek hâkimden oluşur. Bu mahkemeler her il merkezinde kurulur. Ayrıca, bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak kurulabilir. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde çocuk mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilir. Bu daireler numaralandırılır. Çocuk mahkemelerinde yapılan duruşmalarda Cumhuriyet savcısı bulunmaz. Mahkemelerin bulunduğu yerlerdeki Cumhuriyet savcıları, çocuk mahkemeleri kararlarına karşı kanun yoluna başvurabilirler.

(2) Çocuk ağır ceza mahkemelerinde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur ve mahkeme bir başkan ve iki üye ile toplanır. Bu mahkemeler bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen yerlerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak kurulur. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde çocuk ağır ceza mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilir. Bu daireler numaralandırılır.

Mahkemelerin yargı çevresi genel adliye mahkemelerinin yargı çevresi gibi düzenlenmiştir.

(1) Çocuk mahkemelerinin yargı çevresi, kurulduğu il ve ilçenin mülkî sınırlarıyla belirlenir.

Çocuk ağır ceza mahkemelerinin yargı çevresi, bulundukları il merkezi ve ilçeler ile bunlara adlî yönden bağlanan ilçelerin idarî sınırlarıdır.

Coğrafi durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemelerinin yargı çevresinin belirlenmesine veya değiştirilmesine Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir.

GEÇİCİ Madde 1 - (1) 2253 sayılı Kanun gereğince kurulan çocuk mahkemelerinde derdest bulunan ve bu Kanun ile kurulan çocuk mahkemesinin görevine giren dava ve işler, bu mahkemeler faaliyete geçtiğinde çocuk mahkemesine devredilir.

(2) Genel ceza mahkemelerinde görülmekte olan ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte on sekiz yaşını doldurmuş olan sanıklar hakkındaki dava ve işler çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemelerine devredilmez.

(3) Çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemeleri bulunmayan yerlerde, bu mahkemeler kurulup göreve başlayıncaya kadar çocuklar tarafından işlenen suçlara ait soruşturma ve kovuşturmalar Cumhuriyet başsavcılığı ve görevli mahkemelerce bu Kanun hükümlerine göre yapılır.

 (4)Çocuk mahkemesi bulunmayan yerlerde, bu mahkeme kurulup göreve başlayıncaya kadar korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında tedbir kararları görevli aile veya asliye hukuk mahkemelerince alınır.

(5) Adalet Bakanlığının koordinatörlüğünde ilgili bakanlıklar ve bağlı kuruluşlar bu Kanunun yürürlüğü tarihinden itibaren altı ay içinde koruyucu ve destekleyici tedbirleri yerine getirmek üzere gerekli tedbirleri alır. Ayrıca, ilgili bakanlıklar ve bağlı kuruluşlar bu amaçla sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliğine gidebilirler.

Çocuk hakimleri: çocuk mahkemesinde görevli hakimlerin çocuklara şefkatli bir baba gibi davranmaları, cezalandırmaktan ziyade onları anlama eğitim , rehabilite koruma ve gözetmeye öncelik verebilme becerileri önemlidir. Çocuk Koruma Kanununa göre,

Hâkimlerin atamaları Madde 28 - (1) Mahkemelere, atanacakları bölgeye veya bir alt bölgeye hak kazanmış, adlî yargıda görevli, tercihan çocuk hukuku alanında uzmanlaşmış, çocuk psikolojisi ve sosyal hizmet alanlarında eğitim almış olan hâkimler ve Cumhuriyet savcıları arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atama yapılır.

(2) Atamalarda istekli olanlarla daha önce bu görevlerde bulunmuş olanlara öncelik tanınır.

(3) Herhangi bir nedenle görevine gelemeyen hâkimin yerine bu hâkim görevine başlayıncaya veya Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca yetkilendirme yapılıncaya kadar o yerdeki hâkimlerden hangisinin bakacağı, birinci fıkrada aranan nitelikler de gözetilerek adlî yargı adalet komisyonu başkanınca belirlenir.

Kovuşturma Sırasında Mahkemede Bulunabilecek Kişiler

Hakim: Öncelikle doğal olarak çocuk mahkemelerinde ve çocuk ağır ceza mahkemelerinde yargılamayı yapacak hakim ve ya hakimler bulunmalıdır. Çocuk mahkemelerinde tek hâkim çocuk ağır ceza mahkemelerinde ise bir hâkim ve yeteri kadar üye bulunur.

Cumhuriyet Savcısı: Çocuk mahkemelerinde Cumhuriyet savcısı bulunmaz. Çocuk ağır ceza mahkemelerinde Cumhuriyet savcısı bulunur.

Zorunlu müdafii: Önemli olan suç tarihi olup daha sonra 18 yasın ikmali müdafii mecburiyetini engellemez.

Sosyal Çalışma Görevlisi: Mahkeme veya hâkim, çocuğun sorgusu veya çocuk hakkındaki diğer işlemler sırasında çocuğun yanında sosyal çalışma görevlisi bulundurabilir(ÇÇK22m.2)Burada bir zorunluluktan değil hakimin takdir yetkisinden bahsedilebilir.

Diğer Kişiler: Çocuk, velisi, vasisi, mahkemece görevlendirilmiş sosyal çalışma görevlisi, çocuğun bakımını üstlenen aile ve kurumda bakılıyorsa kurumun temsilcisi duruşmada hazır bulunabilir. (ÇÇK m.22/1)

Çocuk yargılamasında gizliliğe uyulur. Duruşmada bulunması zorunlu olanlar ile kanunun izin verdiği kişiler dışında kimse bulunamaz.